Rozwój każdego zdrowego dziecka można rozpisać na kamienie milowe, tj. na osiąganie wraz z konkretnym wiekiem pewnych konkretnych umiejętności. Jeśli dziecko tych umiejętności nie osiąga, albo osiąga je z opóźnieniem, wymaga to podjęcia jak najszybszych działań w kierunku diagnozy problemu i ustalenia kierunku dalszych działań.
 

Niezbędne minimum rozwojowe

 
Poniższa lista przedstawia maksymalny wiek, w którym dziecko powinno osiągnąć daną umiejętność, aby uznać to za wynik w granicach normy, tj. którym nie należy się specjalnie niepokoić, jeśli jest to jedyny objaw.

  • do 4. miesiąca życia (optymalnie pomiędzy 6. a 8. tygodniem) – świadomie uśmiecha się do matki
  • do 6. miesiąca życia (optymalnie pomiędzy 4. a 5. miesiącem) – wykazuje nieskrępowaną, radosną ekspresję
  • do 9. miesiąca życia (optymalnie pomiędzy 6. a 8. miesiącem) – odwzajemnia uśmiechy i ekspresję twarzy (tj. miny i emocje), odpowiada na dźwięki otoczenia
  • do 12. miesiąca życia (optymalnie pomiędzy 6. a 9. miesiącem) – zaczyna gaworzyć
  • do 16. miesiąca życia (optymalnie do końca 1. roku życia) – zaczyna mówić (mowa powinna rozwijać się etapowo, zobacz szczegóły w tym i tym artykule)
  • do 24. miesiąca życia – używa sensownych sekwencji 2 słów
  • płynny rozwój wszystkich powyższych umiejętności

Jeśli – niezależnie od wieku – następują takie objawy jak utrata lub częściowe cofnięcie się nabytych już umiejętności gaworzenia, mowy lub interakcji, w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy dziecko ma problem z rozumieniem mowy (np. „pokaż pieska, pokaż krzesło, dotknij oka”), a także zbadać jego słuch. W tym artykule znajdziesz więcej specjalistycznych porad, jak postępować w przypadku zaburzeń rozwoju mowy.

Jeśli obserwowane u dziecka zaburzenia wykraczają poza problemy ze słuchem lub zaburzenia rozwoju mowy, Twoim kolejnym krokiem powinno być wypełnienie testu M-CHAT, diagnozującego zaburzenia ze spektrum autyzmu. Jest to test przesiewowy, a więc nie ostateczna diagnoza, a jedynie informacja specjalistyczna, w jakim kierunku należy dalej badać dziecko. Test ten składa się z 23 pytań zamkniętych (tak/nie), z których niektóre wymagają odpowiedzi przez wszystkie osoby, które mają styczność z dzieckiem (np. pewne konkretne interakcje dziecko może wykazywać tylko w obecności ojca, czy nawet innej osoby).
 

Objawy autyzmu i Zespołu Aspergera u małych dzieci i niemowląt

 
Tak jak w przypadku zdrowych dzieci, tak i w przypadku tych autystycznych, intensywność odbioru różnych bodźców jest czynnikiem indywidualnym, a więc jedne dzieci mogą odbierać dokładnie te same bodźce bardzo silnie, a inne mieć wręcz problem z ich rejestracją. Dotyczy to również różnych typów bodźców u tego samego dziecka, np. nadwrażliwość na ból fizyczny i jednocześnie problem z rejestracją bodźców wzrokowych o niewielkiej intensywności. Z tego powodu, oraz ponieważ objawy ze spektrum autyzmu występują często w połączeniu z różnymi innymi problemami neurologicznymi, poniższej listy nie należy traktować na zasadzie jednoznacznej diagnozy:

  • brak kontaktu wzrokowego
  • brak odwzajemniania uśmiechu i naśladowania ekspresji twarzy
  • brak reakcji na własne imię
  • brak reakcji na dźwięk znanych głosów
  • brak podążania wzrokiem za przedmiotami
  • brak patrzenia na wskazywany przedmiot
  • brak użycia gestów do komunikacji, np. „papa” na do widzenia
  • brak wydawania dźwięków w celu przyciągnięcia czyjejś uwagi
  • brak reakcji na przytulanie
  • brak prób inicjowania przytulania
  • brak wyciągania rąk w celu podniesienia
  • brak zabaw z innymi ludźmi
  • brak emocji (radość, zainteresowanie)
  • brak próśb np. o pomoc, o podanie czegoś itp.

 
Jeśli u Twojego dziecka występuje:

  • jeden z typów wymienionych objawów (np. brak reakcji słuchowych), przede wszystkim skup się na diagnozie konkretnego zmysłu, np. słuchu, wzroku czy mowy
  • więcej niż jeden typ objawów, przeprowadź wstępną diagnozę testem M-CHAT, po czym zastosuj się do dalszych zaleceń z wyniku testu – przeczytaj też moje osobiste rady dot. postępowania z dziećmi z Zespołem Aspergera lub autystycznymi

Niezależnie od przypadku, możesz też zacząć działania od kontaktu z lekarzem pediatrą, który podpowie Ci dalsze kroki.
 

Wersje testu dla starszych dzieci