- neurologicznych (tj. związanych z taką a nie inną pracą mózgu – obejmuje to tiki związane z Zespołem Aspergera)
- pozostałych (np. zaburzeń glikemii, czy urazowych), gdzie mózg jest „ofiarą” innej choroby lub urazu (najczęściej niestabilnej lub niewystarczającej ilości dostarczanego tlenu lub glukozy, co skutkuje zaburzeniami w jego pracy, które z kolei mogą znajdować ujście również w postaci tików)
- wtórnych, gdzie kolejny tik jest spowodowany lub wzmocniony urazem spowodowanym przez tik wcześniejszy (np. zapaleniem spojówki w przypadku tików w okolicach oczu)
Co ważne, w przypadku Zespołu Aspergera, jak i innych zaburzeń ze spektrum autyzmu, wszystkie te grupy przyczyn mogą koegzystować, w szczególności u osób łączących Zespół Aspergera z zaburzeniami odżywiania.
Dlatego w procesie leczenia tiku niezwykle ważna jest diagnoza, z jakiego typu tikiem mamy do czynienia.
Tiki neurologiczne
Cechą wspólną większości typów tików neurologicznych jest wspólny cel, jakim jest redukcja napięcia – odczuwanego czy to jako presja psychiczna, czy napięcie fizyczne (np. wynikające z nieprawidłowego działania poszczególnych nerwów).
Presja psychiczna
W przypadku Zespołu Aspergera jest to najczęściej poczucie niepewności wywołane nadmierną zewnętrzną presją połączoną z brakiem pewności, czy osoba poradzi sobie w danej sytuacji i jednoczesnym poczuciem niepewności co do swojej przyszłej sytuacji – przykładowo:
- zagrożenie oceną niedostateczną w szkole i presja rodziców z użyciem argumentów „ostatecznych” typu „wyrzucimy cię z domu”
- zagrożenie zwolnieniem z pracy i konsekwencje w postaci braku pieniędzy na bieżące życie
Nie ma przy tym znaczenia, czy zagrożenie jest zawinione, czy nie, a nawet czy jest rzeczywiście realne, czy tylko urojone – istotny jest fakt, że AS takie zagrożenie odczuwa i nie potrafi sobie z nim poradzić (jeśli potrafi, wówczas presja psychiczna znika, najczęściej wraz z tikami i innymi efektami).
Metody leczenia od strony AS-a
Z tikami można skutecznie walczyć na 2 podstawowe sposoby:
1. Walka z właściwym zagrożeniem – a więc jeśli np. boisz się zwolnienia z pracy, zacznij budować sobie taką sytuację zawodową i ekonomiczną (np. oszczędności na czas poszukiwania nowej pracy, a nawet nieco dłuższy okres), w której nie będziesz musiał się tego bać. Oczywiście „jak to zrobić” to najczęściej temat-rzeka, generalnie jednak problemem nie jest tak naprawdę sam tik nerwowy, ale właściwe zagrożenie i to z nim musisz się uporać.
2. Skutecznym rozwiązaniem przejściowym może być wyuczona zamiana jednego tiku na inny – tiku bardziej widocznego, np. związanego z twarzą lub jej okolicami, na tik bardziej dyskretny, np. skurcz jakiegoś mięśnia (lub całej partii/kończyny) przykrytego cały czas ubraniem. Jeśli celem tiku jest redukcja napięcia mięśniowego, wówczas wyuczenie się innego tiku powinno być relatywnie proste – po prostu poćwicz skurcze różnych partii mięśniowych, zaczynając od mięśni dużych objętościowo (np. nogi), oraz takich, które możesz bardzo silnie napinać (np. palce u rąk i nóg, kostki, dolne okolice szyi – za to unikaj kolan i łydek).
Metody zapobiegania od strony rodziców AS-a
Pierwszą i najważniejszą metodą zwalczania tików neurologicznych jest walka z poczuciem zagrożenia u dziecka. Jest to o tyle istotne, że tiki nerwowe nie są jedynymi objawami tego poczucia zagrożenia – innym efektem będzie znacznie gorsza, bardziej powierzchowna więź uczuciowa łącząca Twoje dziecko z Tobą.
Jeśli więc dziecko np. nie radzi sobie w szkole i jest zagrożone oceną niedostateczną, nie wywołuj na nim dodatkowej presji z użyciem argumentów ostatecznych typu „przestanę cię kochać”, „wyrzucę cię z domu” itp. Oczywiście nie oznacza to automatycznego przyzwolenia na brak pracy nad wynikami w szkole. Wyniki te nie mogą jednak decydować o kwestiach fundamentalnych jak Wasza relacja, czy posiadanie dachu nad głową. Powinieneś natomiast uświadomić dziecko, że o ile teraz ma w Tobie oparcie, o tyle w późniejszym życiu tego oparcia nie będzie i powinno stopniowo uczyć się radzić sobie same.
Typowe tiki poza neurologiczne w Zespole Aspergera
W przypadku osób łączących Zespół Aspergera z zaburzeniami odżywiania, które są już na etapie zaburzeń glikemii, typowe są tiki w okolicach oczu, połączone ze światłowstrętem – przy czym oba te objawy pojawiają się tylko w momentach, gdy wskutek wspomnianych zaburzeń do mózgu pompowana jest zbyt mała ilość glukozy.
Tiki tego typu są tikami całkowicie wtórnymi, a metodą ich zwalczania jest rozwiązanie przyczyny, czy to doraźnie (bieżąca aktywność fizyczna, częstsze i lżejsze posiłki), czy farmakologicznie (tabletki lub zastrzyki z insuliny w przypadku, gdy mowa już o kwalifikowanej cukrzycy).
Materiały dodatkowe